Ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa behoren tot de groep van de Inflammatoire Darmziekten. Het betreft een chronische ontsteking van de darm. ‘Ontsteking’ betekent in principe een reaktie van het lichaam tegen een vreemde agressor. Bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is deze agressor nog niet bekend noch aangetoond. Waarschijnlijk is er niet één oorzaak voor het bestaan van de ziekte, doch is deze multifaktorieel: verschillende faktoren kunnen de ziekte doen verschijnen, zoals genetische aanleg (met mogelijks familiaal voorkomen van de ziekte), en omgevingsfactoren (een infectie op jonge leeftijd, roken (of net niet roken bij colitis ulcerosa), en dergelijke meer).
Volgens de huidige meest gangbare theorie zou de ontsteking in de darm te wijten zijn aan een nog onverklaarde onverdraagzaamheid van de darm tegen de gewone darmbacteriën.
Ziekte van Crohn:
Bij de ziekte van Crohn is er meestal een aantasting van het laatste deel van de dunne darm (‘terminaal ileum’). Minder vaak zijn er nog ontsteking van de dikke darm en/of van de aars (met abcessen en fistels). Soms is er ook een segmentaire aantasting, dit wil zeggen dat gezonde delen van de darm afwisselen met aangetaste delen. Eigenlijk kunnen lokalisaties van de ziekte voorkomen in alle delen van het maag-darmstelsel, doch eerder zelden in de mond, slokdarm, maag en twaalfvingerige darm.
Colitis ulcerosa:
Deze ziekte is gekenmerkt door een ontsteking die vrijwel steeds in de endeldarm (vlak boven de aars) begint, meestal beperkt is tot enkele tientallen cm, doch soms ook de gehele dikdarm kan aantasten. Andere delen van het maag-darmstelsel worden in principe nooit aangetast.
Voorkomen:
IBD komt gemiddeld bij 5 à 10 per duizend mensen voor (0.5 à 1 % van onze bevolking) en er worden jaarlijks 5 nieuwe gevallen van ziekte van Cohn per 100.000 mensen vastgesteld, en 7 per 100.000 mensen bij colitis ulcerosa.
Symptomen:
De meest klassieke symptomen van beide ziekten zijn: diarree, vaak met bloed en/ of slijm vermengd; onderbuikspijn; vermagering; vermoeidheid. Ook is er vaak valse stoelgangsnood of urgency (zich naar het toilet moeten spoeden). Bij de ziekte van Crohn kunnen ook (sub)obstructieklachten voorkomen: krampen na de maaltijd, vaak ook misselijkheid en braken. Dit wordt dan veroorzaakt door vernauwingen in het maag-darmkanaal. Zowel in ziekte van Crohn, als in colitis ulcerosa, komen soms ook ‘extra-intestinale’ symptomen voor: dit zijn symptomen die niet van de darm komen, zoals gewrichtspijnen, huiduitslag, oogontstekingen en leveraandoeningen.
Behandeling:
-
De hoeksteen van de behandeling berust op medicatie. Ook al zijn het niet dezelfde ziekten, toch worden grotendeels dezelfde geneesmiddelen gebruikt. Het merendeel van deze middelen onderdrukt het afweersysteem van het lichaam of de darm (het ‘immuunstelsel’) om de ontsteking thv de darm te doen verdwijnen (cfr vermoedelijk overdreven afweer tegen de darmbacteriën als oorzaak van de ziekten).
De medicamenteuze behandeling verloopt meestal in 2 fasen: eerst dienen de ontstekingsletsels in de darm te verdwijnen dmv een aanvalsbehandeling (vaak wordt hiervoor cortisone gebruikt: dit is meestal efficiënt), doch nadien blijft medicatie jarenlang noodzakelijk ovv een onderhoudsbehandeling om de darm ontstekingsvrij te houden (gezien de vele neveneffecten heeft cortisone hierin geen plaats).
Behalve cortisone zijn er verschillende andere mogelijke medicaties en gezien de vooruitgang van de kennis van de ziekten worden steeds nieuwere en doeltreffender therapiën ontwikkeld. Deze kan u best met uw arts bespreken. Revolutionair zijn de laatste jaren zeker de biologische geneesmiddelen (biologicals), die ofwel via het dagziekenhuis intraveneus worden toegediend (Infliximab, Entyvio), ofwel door de patiënt zelf onderhuids (subcutaan) worden ingespoten (Humira, Simponi, Stelara). - Vaak zal uw arts ook (tijdelijk) een restenarm- of vezelarm dieet aanraden: dit bespreekt u ook best met uw arts. Bij ziekte van Crohn is roken ten zeerste af te raden. Inname van NSAID (klassieke ontstekingsremmers bij bijv spier- of gewrichtsklachten) worden afgeraden aangezien ze een verergering kunnen uitlokken van de ziekte.
- Ondanks de steeds doeltreffender medicatie blijft heelkunde voor ziekte van Crohn soms noodzakelijk in de loop van de ziekte (vb ernstige vernauwingen, (anale) abcessen). Bij colitis ulcerosa dient zelden de dikkedarm onafwendbaar volledig weggenomen te worden. Vroeger betekende dit vaak een stoma (zakje aan de buikwand), maar dankzij nieuwere heelkundige technieken kan dit tegenwoordig meestal voorkomen worden.
In tegenstelling tot de hierboven beschreven ingreep bij colitis ulcerosa betekent de wegname van een aangetast stuk darm bij de ziekte van Crohn echter nooit een defenitieve genezing.
Prognose:
Ondanks de ziekte is het in de meeste gevallen mogelijk en gewenst om een normaal leven te leiden. Het is echter wel belangrijk om weten dat het chronische darmziekten betreft, zodat het essentieel is dat u uw gehele leven op regelmatige basis gezien wordt door uw huisarts en maag-darmspecialist. Gezien het tevens licht verhoogd risico op darmkanker is het aan te raden om de 2 jaar een coloscopie te laten uitvoeren van zodra de ziekte meer dan 7 à 12 jaar bestaat.
Informatie:
Het is zeer moeilijk een goede en volledige beschrijving van de inflammatoire darmziekten in enkele pagina’s weer te geven. Daarom raden wij u volgend boek warm aan: ‘’Leven met Langdurige Darmziekten’’ van de auteurs Geert D’Haens en Paul Rutgeerts, uitgegeven bij Lannoo.